Historia Żydów w Pile oraz koncert pieśni żydowskich

Książka i wystawa fotografii przypomina kulturę i tradycję żydowską. Stanowi jedyne zwarte kompendium wiedzy o społeczności żydowskiej w Pile na tle ówczesnej historii Europy. - Poznanie historii, szczególnie tej trudnej, żydowskiej, stanowi najlepszą formę przeciwdziałania postawom antysemickim, rasistowskim i ksenofobicznym. Mam nadzieję, że realizacja zadania „odczaruje” powszechnie funkcjonujący stereotyp Żydów. Nasz projekt pozwoli intensywne przeżywać kulturę, opartą na tolerancji i szacunku do innych nacji, do odmiennych poglądów obyczajowych i religijnych - napisał w zaproszeniu Artur Łazowy ze Stowarzyszenia Effata, współorganizator wystawy.

W Pile ludność pochodzenia żydowskiego mieszkała 400 lat, stanowiąc istotną część społeczeństwa wielonarodowościowego, wnosząc różnorodność i oryginalność. Istniała gmina żydowska, szkoła żydowska, stowarzyszenia i organizacje: Chewra Kadisza, Izraelicki Związek Kobiet, Towarzystwo Ochrony Zdrowia, Związek Sióstr Salo-Adler Loge, Salo Adler Loge, Żydowski Związek Młodzieży, Niemiecko-Żydowski Związek Młodzieży, Związek Centralny. Synagoga znajdowała się w dzielnicy żydowskiej, w centrum miasta. Zburzono ją podczas „nocy kryształowej” w 1938 r.

Dziś nic już nie pozostało z zabytków kultury materialnej. Zachował się jedynie fragment ceglanego muru cmentarnego (w podwórzu kamienicy przy ul. Konopnickiej 5.) i aleja wiązów.