Narodowe Święto Odrodzenia Polski upamiętniało ogłoszenie tzw. manifestu PKWN (Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego). Było najważniejszym świętem państwowym w PRL-u. Organizowano wtedy parady i festyny. Manifest PKWN stwierdzał, że jedynym legalnym źródłem władzy w Polsce jest Krajowa Rada Narodowa, a rząd RP obradujący na uchodźctwie uznano za nielegalny. W manifeście uznano, że PKWN jest "legalną tymczasową władzą wykonawczą". Oficjalnie dokument ogłoszono 22 lipca 1944 r. w Chełmie (dzisiejsze woj. lubelskie). W rzeczywistości PKWN utworzono pod patronatem Józefa Stalina 21 lipca 1944 r. w Moskwie, a jego członkowie dotarli do Chełma Lubelskiego dopiero 27 lipca 1944 r. To przywódca ZSRR decydował także o treści manifestu.
Rok później komunistyczne władze uznały dzień wydania manifestu za święto państwowe, wolne od pracy. Od tego czasu co roku hucznie obchodzono Narodowe Święto Odrodzenia Polski. PRL-owska propaganda starała się, aby każdego 22 lipca oddawać do użytku ważne inwestycje. Działo się tak z wieloma obiektami również w Pile.
W latach 60-tych zrodził się pomysł, zbudowania na obecnym Placu Konstytucji 3 Maja ronda, którego zwieńczeniem miał być pomnik Rodła. Cały projekt zrealizowano w ówczesnym duchu propagandy. - Głównym powodem była rocznica 20-lecia Polskiej Partii
Robotniczej. To właśnie w tamtym miejscu w przeddzień święta 21 lipca 1962 roku odsłonięto ten pomnik, nazwany pomnikiem Rodła – mówi historyk kustosz Muzeum Stanisława Staszica Maciej Usurski.. Autorem pomnika był poznański rzeźbiarz Józef Kopczyński. Stworzył obelisk składający się z 5 brył wapienia pińczowskiego. Artysta umieścił na pomniku różne symbole związane z historią naszego regionu. Napis - „Byliśmy Jesteśmy Będziemy” związany jest z losami ludności zamieszkującej te tereny. Jeleń oczywiście jako symbol Piły i herbu naszego miasta. Ważnym znakiem jest również znak Rodła - znak związku Polaków w Niemczech. - Jest tam też głowa byka, która wywołuje zdziwienie niektórych mieszkańców. Nawiązuje ona do pierwotnego herbu Wielkopolski, jakim w średniowieczu była właśnie głowa byka – dodaje Marek Fijałkowski, historyk i starszy kustosz Muzeum Okręgowego w Pile.
Narodowe Święto Odrodzenia Polski zniósł w 1990 r. Sejm Kontraktowy (wybrany w wyborach z 1989 r.); 182 posłów było "za", 56 "przeciw", a 39 wstrzymało się od głosu. Przeciwko likwidacji święta był również ówczesny prezydent Wojciech Jaruzelski. Jednocześnie Sejm przywrócił wtedy Święto Konstytucji 3 Maja, zlikwidowane tuż po II wojnie światowej, gdy władzę w Polsce objęli komuniści.
fot. archiwum
