Polskie samochody PRL – sentymentalna podróż w przeszłość

Polskie samochody doby PRL stanowiły nieodłączny element krajobrazu tamtych czasów. Motoryzacja w okresie Polski Ludowej rozwijała się dynamicznie, choć w specyficznych warunkach gospodarki centralnie planowanej. Fabryki samochodów produkowały modele, które dziś budzą nostalgię i są przedmiotem kolekcjonerskich poszukiwań.

Jak wyglądała motoryzacja doby PRL?

Polski przemysł motoryzacyjny w okresie PRL koncentrował się głównie w kilku ośrodkach produkcyjnych. Fabryka Samochodów Osobowych na warszawskim Żeraniu, Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej i Tychach oraz zakłady w Lublinie i Nysie tworzyły trzon krajowej produkcji. W 1980 roku Polska zajmowała 13. miejsce na świecie i 8. w Europie pod względem liczby wyprodukowanych egzemplarzy. Rodzime modele może nie dorównywały zachodnim konkurentom, jednak stanowiły obiekty pożądania dla „ludu pracującego miast i wsi". Samochód był bowiem dobrem luksusowym, na który czekało się latami. Oczywiście auto można było kupić też od ręki, ale w Peweksie – za dewizy. Liczba takich egzemplarzy również była ograniczona.

Obecnie perełki motoryzacyjne doby PRL mają grono wiernych fanów. Niektórzy darzą je sentymentem, inni są zafascynowani ówczesną myślą techniczną. Niezależnie od powodu, który kierują kolekcjonerami, nie zmienia się jedno – stare samochody, tak samo jak nowe, potrzebują dobrej polisy. Na każdy pojazd poruszający się po drodze warto mieć nie tylko podstawowe OC, ale również dodatkowe ubezpieczenie AC. Jest ono pomocne w przypadku kradzieży lub zniszczenia auta.

5 kultowych aut PRL

Samochody okresu PRL zapisały się złotymi zgłoskami w historii polskiej motoryzacji. Pojazdy produkowane w tamtych czasach, mimo swoich niedoskonałości, do dziś wzbudzają sentyment i zachwyt kolekcjonerów. Niektóre modele stały się prawdziwymi ikonami, symbolizującymi całą epokę i stanowiącymi świadectwo rozwoju krajowego przemysłu motoryzacyjnego. Niżej przedstawiamy modele, jakie najczęściej można było spotkać na polskich drogach.

Fiat 126p

Fiat 126p, produkowany w latach 1973-2000, stał się symbolem motoryzacji okresu PRL. Łączna produkcja w zakładach w Bielsku-Białej i Tychach przekroczyła 3,3 miliona egzemplarzy, z czego znaczną część przeznaczono na eksport. Dwucylindrowy silnik chłodzony powietrzem, umieszczony z tyłu pojazdu, napędzał tylną oś poprzez czterobiegową skrzynię biegów. Prosta konstrukcja mechaniczna umożliwiała samodzielne naprawy, co w połączeniu z przystępną ceną sprawiło, że model ten stał się najpopularniejszym samochodem w Polsce.

Mimo ograniczonej przestrzeni wewnętrznej i skromnych osiągów, Maluch – nazwa która w 1997 roku została oficjalnie przyjęta przez producenta – przyczynił się do masowej motoryzacji polskiego społeczeństwa. Produkcję zakończono w 2000 roku, dwa lata po wycofaniu z rynku jego następcy – modelu Cinquecento.

Fiat 125p

Fiat 125p, nazywany potocznie Dużym Fiatem, stanowił przełomowy moment w historii polskiej motoryzacji. Produkcja modelu rozpoczęła się w warszawskiej FSO w 1967 roku, zastępując przestarzałą Warszawę 223/224. Konstrukcja łączyła elementy włoskich modeli Fiat 125 oraz 1300/1500, oferując solidną bazę techniczną z silnikami o pojemności 1,3 i 1,5 litra.

W trakcie 24-letniej produkcji samochód przeszedł szereg modernizacji, z których najistotniejsza miała miejsce w 1975 roku, obejmując znaczące zmiany w wyglądzie nadwozia i wnętrza. Gama nadwoziowa obejmowała sedan, kombi oraz pickup, co zwiększało wszechstronność modelu. Po wygaśnięciu licencji w 1983 roku zmieniono nazwę na FSO 125p, a produkcję zakończono w 1991 roku, osiągając imponującą liczbę 1 445 699 wyprodukowanych egzemplarzy, z czego ponad 586 tysięcy trafiło na rynki zagraniczne.

Fiat 125p zapisał się trwale w polskiej kulturze masowej, szczególnie jako nieodłączny element filmów i seriali z epoki PRL. Model ten często pojawiał się jako charakterystyczna taksówka, stając się symbolem miejskiego transportu tamtych czasów. Samochód występował w wielu produkcjach telewizyjnych, gdzie pełnił funkcję nie tylko tła, ale często stawał się istotnym elementem fabuły. Przykładem jest serial „Zmiennicy" Stanisława Barei, w którym jedną z głównych ról „gra" żółty Fiat 125p.

FSO Polonez

FSO Polonez, wprowadzony do produkcji 3 maja 1978 roku, stanowił próbę unowocześnienia polskiej motoryzacji poprzez zastosowanie nadwozia typu hatchback. Konstrukcja bazowała na podzespołach Fiata 125p, wykorzystując jego układ i zmodyfikowane jednostki napędowe. Model przeszedł kilka znaczących modernizacji, z których najważniejsza miała miejsce w 1991 roku, kiedy wprowadzono wersję Caro z odświeżonym nadwoziem. Gama modelowa systematycznie się powiększała – w 1988 roku zadebiutował użytkowy Truck, w 1996 roku sedan Atu, a w 1999 roku wersja kombi. Produkcję zakończono 22 kwietnia 2002 roku, osiągając łączną liczbę 1 061 807 wyprodukowanych egzemplarzy.

Polonez zapisał się w historii polskiej motoryzacji nie tylko jako pojazd użytkowy, ale również jako bohater wielu produkcji filmowych i serialowych. Szczególnie pamiętna stała się jego rola w serialu „07 zgłoś się", co przyczyniło się do powstania potocznej nazwy „Borewicz" dla modeli z lat 1978-1987.

FSO Warszawa

FSO Warszawa, pierwszy seryjnie produkowany samochód osobowy w powojennej Polsce, opuścił fabryczne bramy w 1951 roku. Konstrukcja bazowała na radzieckim modelu M20 Pobieda, jednak z biegiem lat wprowadzano własne modyfikacje. Początkowo samochód wyposażony był w dolnozaworowy silnik M-20 o pojemności 2120 cm³, a od 1962 roku dostępna była również jednostka górnozaworowa S-21.

Charakterystyczne nadwozie typu fastback, które przysporzyło modelowi przydomków „warszawianka" i „garbuska", w 1964 roku zastąpiono klasyczną sylwetką sedana, a rok później wprowadzono wersję kombi. Gama nadwoziowa obejmowała również wersje specjalne, takie jak radiowozy, ambulanse czy pick-upy. Produkcję zakończono 30 marca 1973 roku, po wytworzeniu 254 471 egzemplarzy, z czego ponad 72 tysiące trafiło na eksport. Model ten stał się również podstawą do stworzenia popularnych samochodów dostawczych: Żuka, Nysy i Tarpana.

FSO Syrena

FSO Syrena, pierwszy w pełni polski samochód osobowy, zadebiutowała w 1957 roku jako efekt ambitnego projektu stworzenia pojazdu małolitrażowego. Prace konstrukcyjne rozpoczęto w 1953 roku, angażując trzy zakłady: FSO odpowiedzialne za podwozie, BKPMot zajmujące się nadwoziem oraz WSM Bielsko-Biała pracujące nad silnikiem. Początkowo konstrukcja opierała się na drewnianym szkielecie wykończonym płytami pilśniowymi, jednak po testach zdecydowano się na nadwozie metalowo-drewniane, a ostatecznie całkowicie metalowe. Napęd stanowił dwucylindrowy silnik dwusuwowy, początkowo o pojemności 690 cm³, później zwiększonej do 746 cm³.

Produkcję prowadzono najpierw w Fabryce Samochodów Osobowych w Warszawie, a od 1972 roku w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej. Do zakończenia produkcji w 1983 roku powstało ponad 521 tysięcy egzemplarzy tego modelu, który przyczynił się do motoryzacji polskiego społeczeństwa w okresie PRL.

ARTYKUŁ SPONSOROWANY